Czym jest clean coaching?
Artykuł powstał na podstawie live’a z Katarzyną Czajkowską na kanale YouTube: TrainBrain Polska.
Clean coaching to innowacyjna metoda pracy skoncentrowana na personalnych metaforach klienta. W ciągu naszego życia często intuicyjnie posługujemy się metaforami, które niosą ze sobą głębsze znaczenie. Choć na pierwszy rzut oka mogą wydawać się one prostymi porównaniami, takie jak „moja firma jest jak maszyna”, za nimi kryje się cała gama skojarzeń i znaczeń. Wspomnienie o maszynie może w naszym umyśle przywoływać wizje zorganizowanej firmy z ustalonymi procedurami, ale równie dobrze może sugerować bezduszne podejście do pracowników.
Kluczowym celem clean coachingu jest badanie tych metafor w celu lepszego zrozumienia klienta i jego wewnętrznego świata. Kiedy klient mówi, że czuje się, jakby był „przytłoczony wielkim kamieniem”, coach, korzystając z technik clean coachingu, skupia się na zbadaniu tego kamienia: jak wygląda, skąd się wziął, jakie emocje i skojarzenia wzbudza?
To podejście wywodzi się z terapii i zostało stworzone jako odpowiedź na obserwację, że terapeuci często, chcąc pomóc klientowi, nadają własną interpretację jego słowom, co może zniekształcić pierwotne znaczenie. Clean coaching dąży do zachowania „czystości formy”, stawiając na autentyczność doświadczeń i uczuć klienta.
Ważne jest też zrozumienie, że metafory, z którymi pracuje clean coaching, nie muszą być powszechnie znane. Mogą to być indywidualne skojarzenia klienta, takie jak „czuję, że ktoś mi wbija igłę” (zamiast szpilę), które niosą ze sobą jego osobiste znaczenie i doświadczenie.
Spis treści:
- Czym jest clean coaching?
- Clean coaching w biznesie
- Clean coaching: Po co i jak działa?
- Clean coaching dla wyższej kadry zarządzającej
- Tożsamości i ich wybór – klucz do zrozumienia siebie
- Sesja clean coaching
- Clean coaching w pracy z zespołem
- Coaching: dlaczego boryka się z kiepskim PR?
- Coaching czy szkolenie?
Clean coaching w biznesie
Zmiana jest stałym elementem ludzkiego życia, dlatego warto zastanowić się, jak metoda clean coachingu wpisuje się w kontekst biznesowy, firmy i organizacji.
Pierwsze skojarzenia z clean coachingiem mogą być mylące. Brzmi nieco jak terapia, a terapia kojarzy się z długimi sesjami, introspekcją i poszukiwaniem głębokich przyczyn problemów. Jednak w rzeczywistości clean coaching jest narzędziem, które może być wykorzystywane w biznesie w bardzo konkretny sposób. Dla wielu menedżerów i liderów jest to narzędzie, które pomaga radzić sobie z wyzwaniami zawodowymi, komunikować się skuteczniej i prowadzić zespoły w bardziej efektywny sposób.
Jednym z największych atutów clean coachingu jest jego szybkość. W przeciwieństwie do wielu innych form coachingu praca z tą metodą skupia się na konkretnych wynikach w krótkim czasie. Dzięki temu menedżerowie i liderzy mogą zauważyć pozytywne zmiany po zaledwie kilku sesjach.
Kolejnym ważnym aspektem jest to, jak clean coaching traktuje klienta. Zamiast skupiać się na problemach i wyzwaniach, clean coaching koncentruje się na rozwiązaniach i osiągnięciu pożądanych wyników. Jest to szczególnie ważne w biznesie, gdzie czas jest cenny i menedżerowie nie mają czasu na długotrwałe sesje terapeutyczne.
Clean coaching: Po co i jak działa?
Clean coaching to metoda pracy, która różni się od tradycyjnych podejść terapeutycznych. W terapii często skupiamy się na przeszłości, analizując i rozkładając na czynniki pierwsze doświadczenia, które wpłynęły na nasze obecne postawy i zachowania. Chcemy zrozumieć i znaleźć sens w tym, co się wydarzyło. W coachingu z kolei zagłębiamy się w przeszłość jedynie chwilowo, by szybko wrócić do teraźniejszości i skupić się na przyszłości. Nie chodzi o to, by grzebać w przeszłości, lecz raczej o to, by zrozumieć, jakie schematy myślowe kształtują nasze obecne decyzje.
Dlaczego tak ważne jest zrozumienie tych schematów? Wiele naszych postaw i zachowań wynika z doświadczeń z przeszłości, które niekoniecznie są dla nas świadome. Mogą to być drobne zdarzenia, które pozostawiły w nas ślad, chociażby taki jak odmowa pożyczenia zeszytu w szkole. Takie wspomnienia nie są dla nas świadome, ale nasz umysł je pamięta. Nie musimy jednak dokładnie wiedzieć, co się wydarzyło, ważny jest cień tego doświadczenia w naszym nieświadomym umyśle.
David Grove, twórca metody clean coaching, zauważył, że transformacja metafor używanych podczas sesji coachingowych wpływa na rzeczywiste życie klienta. Przepracowując pewne kwestie na metaforach, naprawdę można coś zmienić w rzeczywistości.
Clean coaching dla wyższej kadry zarządzającej
Clean coaching jest narzędziem coraz częściej wykorzystywanym przez wyższą kadrę menedżerską. Ale czemu akurat oni sięgają po tę metodę? Kluczem okazuje się potrzeba szybkich efektów oraz zmian na poziomie tożsamości.
Współczesny menedżer, zajmujący wysokie stanowisko w korporacji czy przedsiębiorstwie, stoi przed wieloma wyzwaniami. Oczekuje się od niego nie tylko efektywności, ale także zdolności do adaptacji, reagowania na zmieniające się okoliczności oraz rozwijania swojego zespołu. W tej roli menedżer często zmaga się z własnymi schematami myślowymi, które mogą być barierą w dążeniu do celów. Stąd potrzeba narzędzia, które pozwoli nie tylko zidentyfikować te schematy, ale także je przekształcić.
Clean coaching, zamiast skupiać się na planowaniu działań i ustawianiu celów, kieruje uwagę na tożsamość osoby korzystającej z coachingu. Chodzi o to, by zrozumieć, jakie „ustawienia fabryczne” kierują naszymi decyzjami i zachowaniami. Dzięki pracy z clean coachingiem można te ustawienia zmieniać, dostosowując je do aktualnych potrzeb i celów.
To narzędzie pozwala na pracę w obszarze tożsamości, co daje gwarancję trwałej zmiany. Menedżer, który dzięki tej metodzie przekształca swoją tożsamość, zaczyna zachowywać się inaczej w sytuacjach, które wcześniej były dla niego trudne. Na przykład lider, który miał tendencję do przejmowania kontroli nad zespołem w stresujących sytuacjach, po pracy z clean coachingiem zyskuje większy spokój i pewność siebie.
Tożsamości i ich wybór – klucz do zrozumienia siebie
Warto zaznaczyć, że clean coaching nie polega na zakładaniu różnych masek czy odgrywaniu ról. Chodzi o autentyczność i prawdziwość. Każdy z nas ma różne tożsamości – jesteśmy menedżerami, rodzicami, partnerami. Ważne jest, by te tożsamości były ze sobą spójne i nie kolidowały. Dzięki clean coachingowi można osiągnąć tę spójność, co przekłada się na lepsze wyniki zarówno w życiu zawodowym, jak i prywatnym.
Tożsamość definiuje nas jako jednostki i wpływa na nasze decyzje, zachowania i relacje z innymi. Niemniej jednak tożsamość jest złożoną konstrukcją, która często może prowadzić do konfliktów wewnętrznych. Przykładem może być osoba, która jako matka jest bardzo uczuciowa, ale w roli lidera zespołu woli być bardziej stanowcza i zdecydowana.
Często zdarza się, że jedna tożsamość „wchodzi” w drugą, powodując konflikt. Nasza podświadomość działa niczym ogrodnik, który chroni swoje kwiaty przed nieoczekiwanym deszczem, rozkładając nad nimi plandekę. Choć w krótkim terminie może to być skuteczne rozwiązanie, w dłuższej perspektywie takie działanie może być szkodliwe. Dlaczego? Ponieważ nasze kwiatki bez deszczu mogą uschnąć. Podobnie ludzie często powielają schematy zachowań, które kiedyś się sprawdziły, nie zastanawiając się nad ich długoterminowymi konsekwencjami.
Takie zachowania można porównać do analizy transakcyjnej, dziedziny psychologii, która mówi wiele na temat tzw. strategii wczesnodziecięcych. Dzieci często uczą się pewnych zachowań, obserwując reakcje dorosłych. Jeśli tupnięcie nóżką skutkowało uzyskaniem tego, czego dziecko chciało, może powtarzać to zachowanie w dorosłym życiu, oczekując podobnych rezultatów. Jednak w środowisku pracy takie zachowanie może być nie tylko nieskuteczne, ale także szkodliwe.
Ważne jest, aby zrozumieć i zidentyfikować nasze wewnętrzne strategie, które kształtują nasze decyzje i działania. Dzięki temu możemy pracować nad rozwiązaniem problemów i konfliktów wewnętrznych, które mogą wpływać na nasze życie zawodowe i prywatne. Metody coachingowe, takie jak „cleaning”, mogą pomóc w odkryciu i zrozumieniu naszych wewnętrznych strategii, prowadząc do głębszej introspekcji i lepszego zrozumienia siebie.
Sesja clean coaching
Sesje clean coaching nie zawsze są spektakularne w swojej formie, ale potrafią dostarczyć mnóstwo emocji. Jest to metoda, która angażuje ciało i umysł klienta, prowadząc go przez różne etapy odkrycia. W trakcie sesji klient może doświadczyć momentów oporu, ale również głębokich przeżyć i odkryć.
Najważniejszym miernikiem skuteczności sesji, jest to, co ludzie mówią po całym procesie. Często efekty sesji pojawiają się nawet po kilku dniach lub tygodniach, kiedy klient zaczyna dostrzegać zmiany w swoim życiu lub podejściu do pewnych spraw.
Jednak clean coaching to nie tylko metoda pracy z liderami. Jest to również narzędzie, które pozwala na głębokie zrozumienie siebie i swojego miejsca w środowisku pracy. Dla wielu osób na wysokich stanowiskach, które często czują się samotne w swoich decyzjach, coaching jest sposobem na znalezienie wsparcia i nowej perspektywy.
Co ciekawe, coaching nie zawsze koncentruje się wyłącznie na kwestiach zawodowych. Bardzo często sesje zaczynające się od tematów związanych z pracą przechodzą w kwestie osobiste. To pokazuje, jak bardzo życie zawodowe i osobiste są ze sobą powiązane.
Należy również zaznaczyć, że współpraca z coachem to nie tylko rozmowy, ale przede wszystkim zadawane pytania, które skłaniają klienta do refleksji. Najpiękniejsze momenty w coachingu to te, kiedy klient zaczyna patrzeć na swoje problemy z zupełnie innej perspektywy, odkrywając nowe rozwiązania i możliwości.
Clean coaching w pracy z zespołem
Wyobraźmy sobie sytuację konfliktową w zespole – między liderem a członkiem zespołu lub pomiędzy pracownikami. Tradycyjne metody rozwiązania konfliktu opierają się na otwartej komunikacji, która wymaga od uczestników wielkiego poziomu otwartości, odwagi i zaufania. Często jest to proces stresujący i wymagający.
Clean coaching podchodzi do tematu w inny sposób. Zamiast bezpośredniej rozmowy, skupia się na metaforycznym przedstawieniu problemu. Uczestnicy mogą rysować, układać wizualizacje, które oddają ich odczucia i spostrzeżenia. Taki sposób komunikacji jest mniej bezpośredni, ale jednocześnie głębszy. Dzięki niemu ludzie mogą wyrazić swoje uczucia i obawy w sposób mniej konfrontacyjny.
Przykładem może być sytuacja, w której członek zespołu przedstawia swoje odczucia poprzez rysunek trzech połączonych puzzli i jednego oddzielnego. Może to symbolizować uczucie wyobcowania lub braku przynależności do grupy. Taka metafora otwiera przestrzeń do dyskusji i refleksji nad tym, co naprawdę leży u podstaw konfliktu.
W clean coachingu istotne jest również wykorzystanie różnorodnych narzędzi – od kredki przez piaskownicę po trójwymiarowe figurki. Takie podejście pozwala na bardziej intuicyjne i kreatywne przedstawienie problemu. Co więcej, uczestnicy mogą się czuć bardziej zaangażowani w proces i bardziej skłonni do podzielenia się swoimi uczuciami.
Coaching: dlaczego boryka się z kiepskim PR?
Współczesny świat biznesu coraz częściej dostrzega wartość coachingu jako narzędzia wspierającego rozwój osobisty i zawodowy. Jednakże, pomimo jego rosnącej popularności, coaching często spotyka się z krytyką i nieporozumieniami. Skąd wziął się ten negatywny PR i dlaczego coaching jest często źle postrzegany?
Pierwszym i najważniejszym powodem jest brak regulacji zawodu coacha. Wielu ludzi uważa, że skoro nie ma określonego kodu zawodowego dla coachingu, każdy może się nim nazywać, niezależnie od kwalifikacji i doświadczenia. To prowadzi do powstania pseudocoachów, którzy nie mają odpowiedniego przygotowania i wykorzystują techniki motywacyjne, które często nie mają nic wspólnego z prawdziwym coachingiem.
Drugim problemem jest mieszanie pojęć. Termin „coaching” stał się popularny w momencie, gdy mówcy motywacyjni dominowali na scenie. Wiele osób zaczęło mylić te dwa pojęcia, co prowadziło do fałszywych oczekiwań. Dodatkowo tłumaczenie terminu „coaching” na język polski również przyczyniło się do nieporozumień, gdyż słowo „trener” kojarzy się z czymś zupełnie innym niż coach.
W rzeczywistości prawdziwy coaching polega na wsparciu klienta w jego drodze do osiągnięcia określonych celów, a nie mówieniu mu, co ma robić. Coach jest narzędziem w rękach klienta, pomaga mu dostrzec różne perspektywy i znaleźć odpowiednie rozwiązania. Często chodzi o to, by klient mógł się „zatrzymać”, spojrzeć na swoją sytuację z innej perspektywy i dokonać właściwych wyborów.
W dzisiejszym szybkim świecie, gdzie presja i pęd dominują nasze życie, coaching staje się nieocenionym narzędziem, które pozwala na chwilę refleksji. Wielu liderów i menedżerów docenia te chwile „zatrzymania się”, które coaching im oferuje, dając przestrzeń do głębszej refleksji i lepszego zrozumienia własnych potrzeb i celów.
Coaching czy szkolenie?
Decyzja między coachingiem a szkoleniem jest kluczowym wyborem dla każdej organizacji, która chce zoptymalizować swoje działania i poprawić efektywność zespołu. Oto kilka wskazówek, które pomogą Ci dokonać właściwego wyboru.
Zrozumienie Problemu
Przed podjęciem decyzji warto zastanowić się, jaki jest dokładny problem, który chcemy rozwiązać. Jeśli pracownicy pod twoją opieką borykają się z problemami technicznymi, być może potrzebują konkretnych umiejętności, które można nabyć podczas szkolenia. Jednak jeśli problemem jest atmosfera w zespole, relacje między członkami czy kwestie postaw i przekonań – coaching może być bardziej odpowiedni.
Kompetencje vs. Postawy
Szkolenie skupia się przede wszystkim na dostarczaniu wiedzy i umiejętności. Natomiast coaching działa głębiej, koncentrując się na postawach i przekonaniach. Dzięki niemu pracownicy mogą zrozumieć swoje blokady, wyzwania i znaleźć motywację do wprowadzenia w życie zdobytej wiedzy.
Indywidualne podejście vs. grupowe uczenie
Szkolenia są zazwyczaj skierowane do większej grupy ludzi i mają na celu przekazanie konkretnej wiedzy. Coaching natomiast jest bardziej indywidualny i dostosowany do konkretnej osoby lub małej grupy. Dzięki temu jest w stanie dotrzeć do głębszych warstw osobowości i pomóc w zrozumieniu własnych przekonań i wartości.
Zrozumienie Różnicy
Często organizacje mylą coaching ze szkoleniem, myśląc, że obie te metody są takie same. Warto zrozumieć, że choć obie metody mają na celu rozwój pracowników, ich podejście i skupienie są różne. Coaching koncentruje się na indywidualnych potrzebach i wyzwaniach, podczas gdy szkolenie skupia się na przekazywaniu wiedzy.
Analiza Efektów
Wielokrotnie organizacje inwestują w szkolenia, ale nie obserwują żadnych zmian w zachowaniu pracowników. To może wynikać z tego, że pracownicy nie wiedzą, jak wprowadzić w życie zdobytą wiedzę lub blokują ich wewnętrzne przekonania. W takim przypadku coaching może być odpowiedzią na te wyzwania.
Katarzyna Czajkowska
Trenerka pracy zespołowej, coach ACC® ICF. Praktyk metody „Point Of You”®, wicemistrz Polski w mowach improwizowanych. Trenerka FRIS® specjalizująca się w pracy z zespołami.
